(5)8 เหตุผลของการพัฒนา TKP

 ในการสร้างฐานข้อมูลความรู้ชุมชน ผู้สร้างจะต้องเข้าใจหลักการและความหมาย รวมถึงความสำคัญของชุมชนก่อน ซึ่งศูนย์ข้อมูลความรู้ประชาชน : Thailand Knowledge Portal หรือ TKP ได้นำมาเป็นแนวทางและประยุกต์ต่อการสร้างฐานข้อมูลเครือข่ายนี้

ท่ามกลางกระแสของข้อมูลหลากหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นข่าวสาร เอกสารวิชาการ เสียง ภาพถ่าย วิดีทัศน์ จดหมาย ได้ผนวกรวมไปกับโลกของดิจิทัล ที่ทุกวันนี้กระแสของข้อมูล ข่าวสาร ต่างหลั่งไหลหมุนวนอยู่บนโลกใบนี้มากขึ้นตลอดเวลา แต่ทราบหรือไม่ว่าบนเส้นทางของการเข้าถึงข้อมูล ข่าวสาร ของโลกดิจิตัล ผู้ใช้กำลังประสบปัญหา หลากหลายด้านอย่างไม่รู้ตัว จากตัวเลขด้านบน พบว่าค่าเฉลี่ยในแต่ละวันของเดือนกุมภาพันธ์ ปี 2561 มีผู้ใช้เส้นทางท่องเน็ตแต่ละวันมากกว่า 3,800 ล้านคน ติดต่อสื่อสารผ่านจดหมายอิเล็คทรอนิกส์ มากกว่า 180,000 ล้านฉบับและหากนับเอา Search Engine ของ Google เป็นหลัก ก็มีผู้เข้าใช้งานเพื่อเข้าถึงข้อมูลมากกว่า 4,300 ล้านคนต่อวันเช่นกัน 

นับตั้งแต่ http://info.cern.ch  เปิดตัวครั้งแรก เมื่อ 6 สิงหาคม 2534 โดย เซอร์ทิโมที จอห์น เบอร์เนิร์ส-ลี  (Sir Timothy John Berners-Lee) หรือที่รู้จักในนาม เซอร์ทิม ผู้คิดและพัฒนาระบบ เวิลด์ไวด์เว็บเป็นคนแรกของโลก

การสร้างข้อมูลเว็บในระยะแรก ต้องใช้บุคคลที่มีความสามารถ ต้นทุนที่ค่อนข้างสูง กระทำโดยหน่วยงานของรัฐ หรือสถานศึกษาและหน่วยงานองค์กรขนาดใหญ่ ข้อมูลในเว็บจึงมีความน่าเชื่อถือในระดับสูง

แต่ด้วยวิวัฒนาการทางเทคโนโลยี ในช่วงที่ผ่านมา ผนวกรวมกับเทคโนโลยีของ Social media เกื้อหนุนให้การสร้างหน้าเว็บ รวมถึงเว็บไซต์ กลายเป็นเรื่องที่ไม่ยาก ทำให้ให้อัตราการเติบโตของเว็บไม่ว่าจะเป็นรูปแบบของเว็บไซต์ บล็อก หรือประเภท Store online ผ่าน Social media มีสูงขึ้น ส่งผลให้เกิดหน้าเว็บที่มีข้อมูลซ้ำซ้อน ที่เกิดจากการ copy กัน ซึ่งหน้าเว็บที่เกิดจากการ copy ดังกล่าว มีทั้งข้อมูลที่ผิด และถูก ปัญหาสำคัญและกำลังจะกลายเป็นอีกปัญหาใหญ่ก็คือ เว็บเชิงธุรกิจที่บริการข้อมูลหลากหลายประเภท ที่พบว่าเป็นเว็บไซต์ที่ให้ข้อมูลทั้งจริงและปลอม

ปรากฏการณ์ของข้อมูลซ้ำซ้อน ข้อมูลผิด ข้อมูลหลอกลวงได้ทวีความรุนแรงมากขึ้น เซอร์ทิโมที จอห์น เบอร์เนิร์ส-ลี ได้เผยแพร่จดหมายเปิดผนึกถึงผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ต ผ่านองค์กรทั้งภาครัฐและธุรกิจ เนื่องในวาระครบรอบ 28 ปีของ www........ เขาเรียกร้องว่า "สื่อสังคมออนไลน์และเสิร์ชเอ็นจิ้น ต้องสนับสนุนความพยายามต่อสู้(ข้อมูล)ข่าวลวง-ข่าวปลอมต่างๆ ด้วย" 

สืบเนื่องจากปัญหาในข้อแรก จากการที่การสร้างเว็บเป็นเรื่องง่าย การสร้างข้อมูลในรูปของการโพสต์ การเก็บความทรงจำ การแนะนำแหล่งท่องเที่ยว การแนะนำการเดินทาง การแนะนำบุคคลสำคัญ หรือแหล่งข้อมูลทางศิลปวัฒนธรรม รวมถึงประเพณี ซึ่งส่วนมากทำ หรือเขียนบทความโดยผู้มาเยือน ส่งผลให้เกิดเป็นปัญหาในลำดับที่สอง 

ปัจจุบันพบว่า เอกสารวิชาการ รายงานทางการศึกษาทั้งของผู้เรียนในสถานศึกษา ทั้งเอกสารวิชาการของหน่วยงานทั้งของรัฐและเอกชน ซึ่งในส่วน Reference แต่เดิมจะนำมาจากเอกสาร หนังสือ เป็นหลัก แต่ปัจจุบันพบว่ามีการอ้างอิงจากเว็บไซต์ บล็อก หรือแหล่งข้อมูลออนไลน์อื่นๆ เพิ่มขึ้นมาอีกส่วนหนึ่ง และในอนาคตการอ้างอิงข้อมูลบนโลกอินเทอร์เน็ตจะมีมากเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ นอกจากจะพบข้อมูลหลอกลวงในปัจจัยข้อที่หนึ่งมาแล้ว ปัญหาที่สำคัญที่กำลังเป็นปัญหา เพิ่มมากขึ้น ก็คือ ข้อมูลในแต่ละหน้าเอกสารเว็บ มีไม่ครบถ้วน ไม่สมบูรณ์ ซึ่งเอกสารเว็บที่ไม่สมบูรณ์ดังกล่าวไม่ใช่ว่าจะมีเฉพาะในหน้าเว็บเอกสารส่วนบุคคล แต่กลับพบว่าหน้าเว็บที่ขาดความสมบูรณ์ของเนื้อหา สาระสำคัญ ปรากฏในหน้าเอกสารเว็บของหน่วยงาน องค์กรขนาดใหญ่ ทั้งของทางราชการและเอกชน อีกด้วย 

ปัจจุบัน มี Web application สำหรับจัดการศึกษาออนไลน์มีมากมาย หลายเว็บไซต์พัฒนามาจากเว็บ e-learning แบบเดิมๆ และมีใช้เฉพาะในสถานศึกษาและวงการธุรกิจขนาดใหญ่ แต่เมื่อกระแสสังคมโลกเปลี่ยนไป ห้องเรียนแบบชั้นเรียนจริงก็กำลังถูกแทนที่ด้วยห้องเรียนเสมือนจริงบนโลกดิจิตอล คอมพิวเตอร์ตั้งโต๊ะส่วนใหญ่ถูกแทนที่ด้วย Mobile Device 

การศึกษาในยุคนี้ จึงเป็นการศึกษาแห่งการสร้างองค์ความรู้ใหม่ เป็นการสร้างความรู้ร่วมกันระหว่างครูกับผู้เรียน ระหว่างผู้เรียนด้วยกัน ดังนั้นการสร้างความรู้ใหม่ต้องพึ่งพาความรู้เดิม ทฤษฎีเก่า ที่มีอยู่มากมาย ผ่านกลไกทางเทคโนโลยีเครือข่าย ผ่านคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์เคลื่อนที่ ผนวกรวมความคิดสร้างสรร บนโปรแกรมหรือ Application ที่หลากหลาย

เป็นที่ทราบกันดีว่า Smartphone ได้กลายเป็นอีกปัจจัยสำคัญของมนุษย์ในการติดต่อสื่อสาร ในการเรียนรู้ แต่สภาพความเป็นจริงในปัจจุบัน พบว่ายังมีเว็บอีกมากมายที่มีการแสดงผลบน Smartphone เสมือนจอคอมพิวเตอร์ การดูข้อมูลต้อง Zoom หรือ Slide พื้นที่หน้าของเอกสารเว็บเพื่อดูข้อมูล ดูผู้ใช้ต้องทำการเลื่อนไปในทุกมุม หรือทุกทิศทาง

วันนี้ Mobile ได้กลายเป็นปัจจัยหลักของสังคมยุคปัจจุบัน แต่การเข้าถึงเว็บเพื่อดูข้อมูลข่าวสารส่วนใหญ่ยังประสบปัญหา ข้อความจะมีขนาดเล็กมาก ซึ่งการออกแบบเว็บไซต์เดิม ออกแบบบนฐานหน้าจอขนาดใหญ่ รองรับการแสดงผล บนอุปกรณ์ จอคอมพิวเตอร์ ขนาด 11-14 นิ้ว หรือใหญ่กว่านั้น ส่งผลให้เมื่อแสดงผลบนหน้าจอ Mobile (4-6 นิ้ว) ที่ขนาดหน้าจอมีขนาดที่เล็กลง การแสดงผลถ้าไม่ลดขนาดลง ก็ต้องทำการเลื่อนซ้ายขวา 

การสร้างเว็บไซต์ยุคใหม่ ไม่ว่าจะเป็นเว็บไซต์เพื่อสนองต่อภารกิจแบบดังเดิม หรือจะเป็นในลักษณะผ่าน Social media ต่างๆ ล้วนออกแบบและพัฒนาให้สามารถปรับรูปแบบการแสดงผลหน้าตาตัวเองได้ตามขนาดของหน้าจอที่เปิดเข้าดูได้ทันที อาทิ เมนู ลำดับของเนื้อหา เป็นต้น เมนูปรับเปลี่ยนจาก Horizontal menu เป็น Drop-down (Hamburger) menus โดยอัตโนมัติ  ที่เรียกว่า Responsive website ส่วนเว็บไซต์รุ่นเก่าที่มีรากฐานการพัฒนามาอย่างยาวนาน การจะคิดสร้างสรรใหม่อาจจะสร้างความยุ่งยากและต้องใช้เวลาค่อนข้างนาน จึงทำการพัฒนาโค๊ดคำสั่งเพื่อในเว็บไซต์เดิมสามารถแสดงผลบนอุปกรณ์เคลื่อนที่โดยเฉพาะ Smartphone ได้ หรืออาจเรียกเว็บแบบนี้ว่า Mobile Friendly

ด้วยเหตุนี้ จึงได้มีการกำหนดมาตรฐานการแสดงผลบนอุปกรณ์ Mobile Device ขึ้นใหม่ เรียกว่า Responsive website หรือ Mobile Friendly โดยมีเงื่อนไข ดังนี้
1.ความกว้างปรับได้ตามขนาดจออุปกรณ์
2.เห็นรูป-ข้อความชัดเจนโดยไม่ต้อง ZOOM
3.ข้อมูลครบถ้วนในทุกอุปกรณ์
4.ผ่านการรับรองระบบโดย Google

ซึ่งเว็บไซต์ในปัจจุบันอีกมากมาย ยังไม่สามารถแสดงผลได้สมบูรณ์บน Smartphone โดยสามารถทดสอบการแสดงผลเว็บไซต์ บน Smartphone ได้ที่
http://www.google.com/webmasters/tools/mobile-friendly

ปัจจุบัน ทั่วโลกต่างประสบปัญหาข้อมูลซ้ำซ้อน ข้อมูลเท็จ ข้อมูลลวง ข้อมูลคลาดเคลื่อน หรือข้อมูลไม่ครบ ส่งผลให้การอ้างอิง การค้นหาข้อมูล หรือข่าวสาร ผ่านกลไกการค้นหาบนเว็บ เริ่มผิดเพี้ยน อันส่งผลต่อการศึกษาในทุกระดับ การดำรงชีวิต ที่ต้องพึ่งพาข้อมูลในยุคนี้ ผู้คนในประเทศไทย มากกว่า 46 ล้านคน (ที่เข้าใช้อินเทอร์เน็ต)ต้องเสี่ยงต่อปัญหา 

ตลอดระยะเวลา 10 กว่าปีที่ผ่านมา  Search engine ถูกพัฒนาให้มีความชาญฉลาด สามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลที่มากมายได้อย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ต้องเสียเวลาในการเลือกข้อมูล จึงเกิดการพัฒนา Web Directory เพื่อรวมกลุ่ม แยกประเภทของข้อมูล แต่ Web Directory ดังกล่าวเมื่อเติบโตขึ้นท่ามกลางกระแสของธุรกิจที่แข่งขันกันอย่างรุนแรง อีกทั้งพลังของ Social network สามารถเข้าถึงผู้คนได้โดยตรงอย่างรวดเร็ว การพึ่งพา Web Directory น้อยลงอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ให้เกิดการล่มสลาย 

แม้ว่า Web Directory จะแยกหมวดหมู่ไว้ แต่ก็ยังเป็นหมวดที่ใหญ่ ทำให้การเข้าถึงผ่านลำดับหลายชั้น ซึ่งประเทศไทยเคยมี Web Directory เป็นจำนวนมาก แต่ปัจจุบันเหลือเพียงไม่กี่แห่ง 

คณะทำงาน ICT ภาค สถาบันการศึกษาทางไกล กศน.เคยดำเนินการ สร้าง Web Directory เพื่อการศึกษา มาแล้ว 2 ครั้ง ในชื่อของ (1) www.thailearning.info และ (2) www.gnfe.net 

ในยุคต้น ดำเนินการในลักษณะ Static Websites ที่เน้นกระบวนการรวมข้อมูลนำมาแสดงผลบนหน้าเอกสาร html ซึ่งต่อมาเริ่มนำมาปรับเป็น Dynamic Websites ที่นำข้อมูลลงในระบบฐานข้อมูล แต่ก็ไม่ได้รับการสนับสนุนให้พัฒนาต่อ ทำให้จุดเริ่มต้นที่เริ่มพัฒนา ต้องหยุดการพัฒนาไป 

จากยุคของเครื่องคอมพิวเตอร์ขนาดใหญ่ มาสู่สมองกลอัจฉริยะแค่อุ้งมือเดียว รวมถึงเทคโนโลยีเว็บ ที่มีพัฒนาการส่งผ่านข้อมูลก้าวกระโดด จากยุคแรกสู่ web 2.0 มาเป็น web 3.0 ที่ส่งผ่านข้อมูลมัลติมีเดียที่รวดเร็ว การสื่อสารสองทางทำได้ดี และเรากำลังก้าวสู่ ยุค 4.0  ส่งผลให้การเชื่อมโยงเครือข่ายมีความรวดเร็ว มีความแข็งแกร่ง เกิดเทคโนโลยีเว็บหลากหลายรูปแบบ โดยเฉพาะ Social media ที่ผลักดันในเครือข่ายมีพัฒนาการกว้างไกล ไร้ขอบเขต 

เทคโนโลยีการแสดงผลปรับขนาดหน้าจอจากอัตราส่วนเดิมที่  16:9 บนขนาด 4.0-5.5 นิ้ว มาเป็นแบบ Full View บน ขนาด 5.5-6.x นิ้ว อัตราส่วนใหม่ที่ 18 : 9 จนถึง 20 :9 ทำให้มีพื้นที่แสดงผลมากขึ้น และใช้ Application ได้พร้อมกันมากกว่า 1 app 

จากความร่วมมือของ Google ได้มอบ Account จำนวน 3 ล้าน ให้กับสำนักงาน กศน. เพื่อใช้ในการดำเนินกิจกรรมทางการศึกษา โดย สทก. รับมอบหมายเป็นผู้บริหารจัดการ และพัฒนาระบบการจัดการเรียนรู้ผ่านระบบออนไลน์ร่วมกับสถานศึกษาเครือข่าย Account ทั้ง 3 ล้าน เป็นชุด G Suite for Education (ปัจจุบันเปลี่ยนเป็น Google Workspace for Education Fundamentals) ภายใต้โดเมน @dei.ac.th ที่ผู้ใช้งานสามารถเข้าถึงทุกผลิตภัณฑ์สำหรับสนับสนุนงานการศึกษาที่เป็นของ Google ภายใน Account เดียว 

การก้าวเข้าสู่ Thailand 4.0 มุ่งปรับเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจของประเทศไปสู่เศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม การขับเคลื่อนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างน้อยใน 3 มิติสำคัญ คือ
(1) เปลี่ยนจากผลิตสินค้าโภคภัณฑ์ไปสู่สินค้าเชิงนวัตกรรม
(2) เปลี่ยนจากการขับเคลื่อนประเทศด้วยภาคอุตสาหกรรม ไปสู่การขับเคลื่อนด้วยเทคโนโลยี ความคิดสร้างสรรค์ และนวัตกรรม
(3) เปลี่ยนจากการเน้นภาคการผลิตสินค้าไปสู่การเน้นภาคบริการมากขึ้น

ยุทธศาสตร์ด้านการพัฒนากำลังคน การวิจัย และนวัตกรรมเพื่อสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ
การขับเคลื่อน กศน. สู่ “Smart ONIE” ในการจัดการศึกษาและการเรียนรู้ที่เสริมสร้างศักยภาพของประชาชนให้สอดคล้องกับการพัฒนาประเทศ และการพัฒนากำลังคนให้เป็น “Smart Digital Persons (SDPs)” ที่มีทักษะด้านดิจิทัลเพื่อรองรับการพัฒนาประเทศ 

ทุกพื้นที่ของประเทศไทย มีเรื่องราว มีสาระเนื้อหาที่หลากหลาย มีคุณค่าต่อการเรียนรู้ ที่สำคัญบุคคลากรในองค์กรการศึกษา เป็นผู้ใฝ่เรียนรู้ เป็นนักถ่ายทอด มีความพร้อม ที่จะเป็นจุดเริ่มต้น ต่อการสร้างสรรแหล่งเรียนรู้ และแหล่งข้อมูลคุณภาพ บนโลกออนไลน์ 

จากการศึกษาและดำเนินการพัฒนาด้านการจัดการศึกษาออนไลน์ มาโดยตลอด พบว่า Application ของ Google มีความหลากหลาย ยืดหยุ่นต่อการพัฒนาการนำข้อมูลจากพื้นที่นำมาสร้างเป็นหน้าเอกสารเว็บ อาทิ Blogger และ New Google Sites แต่เนื่องจากการทำหน้าเอกสารข้อมูล ไม่ต้องการองค์ประกอบหรือเทคนิคที่ซับซ้อนที่ Blogger มีให้ใช้งาน อีกทั้ง New Google Sites เป็น Application ที่ใช้งานง่าย สะดวก รวดเร็ว ไม่ยุ่งยาก ที่สำคัญการนำไปสู่กลไกการสร้าง การบริหารหน้าข้อมูลในอนาคต ทำได้ง่าย จึงเลือกใช้ New Google Sites มาเป็น Based ในการพัฒนา 

ผลจากการพัฒนา จาก 5 กลุ่มข้อมูลต้นแบบได้ถูกพัฒนา เพิ่มเติมอย่างต่อเนื่อง ปัจจุบัน (พฤษภาคม 2564) มีเนื้อหา รวมกัน มากกว่า 5,000 เรื่องราว ใน 14  กลุ่มเนื้อหา อนาคตทุกหน่วยงานต้องมีคณะทำงานในการตรวจสอบรายละเอียด สาระเนื้อหาตามที่ได้ออกแบบและกำหนดไว้ (ถือเป็นอีกขั้นตอนสำคัญในการรับรองมาตรฐานของข้อมูลขั้นต้น) นอกจากนี้ คณะทำงานต้องนำกลุ่มตัวอย่างนี้ มาจำลอง เพื่อออกแบบวิธีการบริหารเพื่อการเข้าถึงระบบในการจัดเก็บ การจัดกลุ่ม(หมวดหมู่) ทั้งในระดับอำเภอ ระดับจังหวัด และระดับประเทศ เพื่อสะดวกในการจัดเก็บข้อมูล การเผยแพร่ และการนำไปใช้งาน

นับเป็นอีกก้าว ที่ท้าทาย รอวันเวลา พิสูจน์ ในอีกไม่นาน