(3)ความหมายของคำว่าข้อมูลความรู้

ในการสร้างฐานข้อมูลความรู้ชุมชน ผู้สร้างจะต้องเข้าใจหลักการและความหมาย รวมถึงความสำคัญของข้อมูล ความรู้ก่อน ซึ่งศูนย์ข้อมูลความรู้ประชาชน : Thailand Knowledge Portal หรือ TKP ได้นำมาเป็นแนวทางและประยุกต์ต่อการสร้างฐานข้อมูลเครือข่ายนี้ 

ข้อมูลความรู้เป็นข้อความที่เกิดจากคำที่มีความหมาย สองคำ นั่นคือ ข้อมูล และความรู้ แต่โดยแท้จริงแล้วทั้งข้อมูลและความรู้ ที่มุ่งเน้นไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนจะเกี่ยวพันกับคำอื่นๆอีก สองคำ นั่นคือ สารสนเทศ และปัญญา โดยแนวคิดนี้เป็นของ Danny Wallace (2007) เจ้าของทฤษฎี DIKW Pyramid ซึ่งได้กล่าวถึงความแตกต่างระหว่าง ข้อมูล (D : Data) สารสนเทศ (I : Information)ความรู้ (K : Knowledge) และ ปัญญา (W : Wisdom) เอาไว้ว่า 

Data หรือข้อมูลที่กระจัดกระจายอยู่ทั่วไป เมื่อนำมาจัดเก็บอย่างเป็นระบบจะกลายเป็น Information หรือสารสนเทศ และเมื่อนำสารสนเทศมาผ่านกระบวนการประมวลผล สารสนเทศนั้นก็จะเปลี่ยนเป็น Knowledge หรือความรู้ สุดท้ายเมื่อได้ความรู้แล้วก็จะพัฒนาการไปสู่ Wisdom หรือปัญญา ดังภาพ

คำว่า ข้อมูล สารสนเทศ ความรู้ และปัญญา เป็นคำที่มีความหมายคล้ายคลึงกัน มีความเกี่ยวข้องซึ่งกันและกัน ผู้ที่ศึกษาด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารคงพอสรุปได้ว่าความรู้มีต้นกำเนิดมาจาก ข้อมูล ซึ่งมีความหมายคือ สิ่งที่เกิดจากการสังเกต และเป็นข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น โดยยังไม่ผ่านกระบวนการวิเคราะห์ และกลั่นกรอง ขณะที่ สารสนเทศคือกลุ่มข้อมูลที่มีการจัดการที่สามารถบ่งบอกถึงสาระแนวโน้ม และทิศทางที่มีความหมายสามารถทำการวิเคราะห์ได้ แต่สารสนเทศจะเป็นองค์ความรู้ได้ก็ต่อเมื่อเราสามารถตีความและทำความเข้าใจกับข้อความได้ ซึ่งขึ้นอยู่กับความสามารถของผู้รับว่าจะสามารถถอดรหัสข่าวสารดังกล่าวได้หรือไม่ มีความรู้ในด้านนี้หรือไม่ หากตีความหรือถอดรหัสได้จะเกิดเป็นความเข้าใจ และเป็น ความรู้ในที่สุด ซึ่งเมื่อเข้าใจหลักการ วัตถุประสงค์ของความรู้อย่างถ่องแท้แล้วสามารถพัฒนาการให้เห็นถึงที่มาของปัญญาได้ในที่สุด ซึ่งสามารถสรุปรายละเอียดได้ดังนี้

1. ข้อมูล (Data)
ข้อมูล คือ ชุดของข้อเท็จจริง ที่เกี่ยวกับเหตุการณ์ ในรูปของข้อความ ตัวเลข กราฟิก สถิติ วัตถุมิติต่างๆ ผ่านการบันทึก จัดเก็บไปตามลำดับ มีแหล่งของข้อมูล เพื่อการยืนยันหรืออ้างอิง ทั้งในลักษณะของเหตุการณ์ สภาพแวดล้อม วัตถุ สิ่งของ หรือผู้คน  ซึ่งข้อมูลดังกล่าวมีหลายลักษณะ หลายระดับชั้น บางข้อมูลอาจตอบโจทย์ได้ทันที(เช่น ข่าวสาร สถิติ ภาพถ่าย คลิปวิดีทัศน์) แต่บางข้อมูลต้องผ่านการรวบรวมเพื่อที่จะนำไปใช้งานหรือใช้ประโยชน์ในภายหลัง

2. สารสนเทศ (Information)
สารสนเทศ หมายถึง การนำข้อมูลที่เก็บรวบรวมไว้มาจัดชุด จัดกลุ่ม จัดประเภท หรือนำมาประมวลผล ทำให้เกิดชุดของข้อมูลใหม่ ที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงการรับ(เรียน)รู้ในบางสิ่งบางอย่าง หรือเพื่อนำมาใช้ประโยชน์ตามความต้องการหรือตามจุดประสงค์ การจัดการสารสนเทศ ต้องมีการออกแบบและควบคุมเพื่อให้ข้อเท็จจริงมีความเที่ยงตรง แม่นยำ อ้างอิงแหล่งที่มาได้ 

3. ความรู้ (Knowledge)
ความรู้ คือ สิ่งที่บูรณาการจากสารสนเทศนำมาร้อยเรียงใหม่ หรือปรุงแต่งให้มีรูปแบบน่าสนใจ บนฐานของข้อเท็จจริงเดิม  นำไปสู่ชุดข้อมูลความคิดใหม่  หรือการทดแทนข้อมูลความคิด(ความรู้)เดิม หรือการขยายข้อมูลความคิดเดิม ให้กระจ่างชัดหรือสมบูรณ์มากขึ้น

4. ปัญญา (Wisdom)
ปัญญา เกิดจากความรู้(ที่ได้รับ ได้เรียนรู้) ที่สถิตอยู่ในตัวตน ถูกนำออกมา(ประยุกต์) ใช้ หรือนำออกมาคิดให้เกิดการเปลี่ยนแปลงขึ้นใหม่ หรือนำไปพัฒนาให้เกิดคุณค่าหรือคุณประโยชน์ในวงกว้าง